Menstruasyon, başka bir deyişle menstrual döngü, Latince “mensis” yani ay manasına gelen kelimeden türetilmiş ve Yunanca “mene” yani ay kelimesiyle de ilişkilendirilmiştir. Türkçe ’de biz buna “Adet Döngüsü” de demekteyiz. Bu kelime aslında yaklaşık bir aylık (26-35 gün arası) bir döngüyü anlatır bize. Kadın üreme sisteminde gerçekleşen bu döngü, insan neslinin devamlılığını sağlama konusunda oldukça önemlidir, zira bu döngü gebeliği mümkün kılar. Yani başka bir deyişle, bebeğin doğuma kadar gelişebilmesi için uygun ortamı sağlar. Şunu söylemeliyiz ki her kadının adet döngüsü kendisine özgüdür. Bu da bir kadının menstrual döngü uzunluğunun, ilk ve menstrual döngü başlangıcının ve bu aralıkta olacak bütün döngülerinin uzunluğunun başka bir kadınınki ile aynı olmayabileceği manasına gelir. Döngü uzunluğunda genetik, çevresel ve psikolojik faktörler etkili olabilmektedir. Gelin bu mucizevi döngüyü birlikte inceleyelim.
İlk adet döngüsü sağlıklı bir kadında yaklaşık 10-15 yaşlarında, ergenlik döneminde başlar ve yaklaşık 36 yıl boyunca doğurma yetisine sahiptir. Gelişmiş ülkelerde ilk adet görme yaşı daha geç, gelişmemiş ülkelerde adet görme yaşı daha erken olabilir. Döngünün uzunluğu her kadında değişkenlik gösterse de yaklaşık olarak 25-34 gün sürer. Bu aralıktan daha uzun ve/veya daha kısa bir döngüye sahip olan kadınların doktora gitmeleri önerilir, zira döngüleri düzensizdir. Bu süreyi fazlara ayırırsak, bu sürenin 10-23 günü folikül fazı, 7-29 günü lüteal faz olarak adlandırılır fakat sürekli tekrar ettiğimiz adet döngü süresinin değişkenlik göstermesinin sebebi aslında folikül fazından kaynaklı döngü süresinin 3-7 gün aralığında kısalmasındandır. En yüksek gebelik ihtimali ise folikül fazında gerçekleşen ovulasyondan 1 gün öncesidir fakat her kadında döngü değiştiğinden 5 gün öncesine kadar gebelik ihtimali de mümkündür. Menstrual kanama yani adet görme, döngünün dış semptomudur. Başka bir deyişle adet gören bir kadın menstrual döngünün lüteal fazını tamamlamış ve folikül evresine geçmiştir, yani yeni bir menstrual döngüye girmiştir. Kanama yaklaşık 3-6 gün aralığında sürer. En yoğun kanama ikinci gün olur ve yaklaşık 33.2 ml kan kaybedilir. Menopoz olarak adlandırdığımız “adetten kesilme” durumu iste yukarıda bahsedilen 36 yılın sonunda gerçekleşir, yani yaklaşık 45-55 yaşlarında sağlıklı bir kadın adetten kesilir.
Basit bir şekilde tarif edilecek olursa menstrual döngü, hipotalamus, hipofiz bezi, yumurtalık ve endometriumun karmaşık ve koordine bir şekilde çalışmasını ifade eder. Aslında çok basitmiş gibi gözüken bu biyolojik olayın temelinde karmaşık bir sistem yatmaktadır. Hipotalamus GnRH (Gonadotropin Salgılatıcı Hormon) salgılayarak hipofiz bezini uyarır ve hipofiz bezinin FSH (Folikül Stimüle Edici Hormon) ve LH (Lüteinleştirici Hormon) salgılamasını sağlar. Bu hormonlar (FSH ve LH) steroid yapılı östrojen ve progesteron hormonlarının üretilmesi için yumurtalıkları uyarır. Yumurtalığın salgıladığı bu hormonlar endometrium ve buna bağlı çalışan tüm organların döngüdeki çalışmasının etkilemektedir ve hatta bu hormonların artışı ve azalışı sonucunda hipofiz bezine geri bildirim (feedback) verilir. Buna uygun olarak menstrüel döngüye uygun olarak dönemsel olarak FSH ve LH hormonlarında artış/azalış meydana gelir. Aşağıdaki tablodan endometrium kalınlığı, hormon grafiklerini inceleyebilirsiniz.
Kaynakça:
1- Shannon M. Hawkins, Martin M. Matzuk. (2008, Temmuz 25). Menstrual Cycle. The New York Academy of Sciences. https://nyaspubs.onlinelibrary.wiley.com/doi/full/10.1196/annals.1429.018?casa_token=QChfPrhDFaYAAAAA%3AIsWfTBfmBHYDQ4DFLt2erSv7f_gDGf7nGdZLKwMc5HqSbQ18-7dlpxmyQuhlWrNkRODQ_VfAMtpMLOkN
2- M. Mihma, S. Gangooly, S. Muttukrishna. (2010, Eylül 3). Animal Reproduction Science. Elsevier. https://www.sciencedirect.com/journal/animal-reproduction-science
3- Menstrual Döngü [Fotoğraf]. (2017, Aralık 21). mevsim.org. https://forum.mevsim.org/konular/menstrual-dongu-adet-dongusu-nedir-evreleri-nelerdir.6690/