Tiroit kanseri ülkemiz Karadeniz Bölgesi’nde sık görülen, dünyada da en sık görülen ikinci endokrin kanseridir [1]. Çernobil nükleer santral patlaması sonrasında görülme sıklığı artmıştır. Diğer kanser türleri ile kıyaslandığında görülme oranı %2 lik bir dilimi kapsamaktadır [2].
Tiroit Bezi
Şekil 1. Tiroidin yapısı [3]
Tiroit bezi, tiroit kıkırdağının altında bulunan kelebek şeklindeki yapıdır. Birbirine dar bir yay ile bağlanan sağ ve sol loblarından oluşmaktadır. 2 temel hücreden oluşmaktadır: foliküler hücreler ve c hücreleri. Foliküler hücreler, bireyin metabolizmanı kanda bulunan iyotu kullanarak düzenleyen hücrelerdir; c hücreleri ya da diğer adıyla parafoliküler hücreler ise kalsitonin hormonunu üretmektedir. Kalsitonun hormonu, vücudun kalsiyum mineralini kullanma şeklini kontrol etmeye yardımcı olmaktadır [3].
Tiroit bezinin normalden daha büyük olmasının nedeni her zaman kanser değildir. Anormal büyüklükteki tiroit bezine guatr denilmektedir. Tiroit bezindekiki topaklar veya tümseklere nodül denilmektedir ve genellikle iyi huyludur. Nodüllerin yaklaşık %8-10 lık kısmı kanserli olmaktadır [3].
Tiroit Kanseri Çeşitleri
Tiroit kanseri, farklılaşmış tiroit kanseri, farklılaşmamış tiroit kanseri ve medüler tiroit kanseri olmak üzere 3 grupta incelenmektedir. Farklılaşmış tiroit kanserleri arasında papiler, foliküler ve hurtle hücre tiroit kanserleri yer alırken farklılaşmamış tiroit kanserinde anaplastik tiroit kanseri yer almaktadır [4].
Rastlanan tiroit kanserlerinin çoğu farklılaşmış tiroit kanserleridir. İncelendiğinde normal tiroit dokusu gibi gözükmektedir ve bu kanser türleri tiroit bezi foliküler hücrelerinden gelişmektedir [4].
Papiler Tiroit Kanseri
En sık görülen tiroit kanseri türüdür. Genellikle sadece tek bir lobda gelişmektedir ve büyümesi yavaştır. Tedavisi geliştirildiğinden dolayı ölüm oranı çok düşüktür. Papiler tiroit kanserinin, foliküler, kolumnlar, uzun hücreli insüler ve difuz skleroz olmak üzere 4 alt tipi bulunmaktadır. En sık görüleni ise foliküler alt tiptir [3].
Papiler tiroit kanserinde MAPK sinyal yolağının aktivasyonuna sebep olan değişiklikler sıklıkla görülmektedir. Bu genetik değişikliklerin temelinde ise BRAF ve RAS genlerinde meydana gelen nokta mutasyonları ve RET/PTC yeniden düzenlemesi yatmaktadır. BRAF ve RAS genlerinde meydana gelen mutasyonlar, tüm papiler tiroit kanser türlerinin %70 inden fazlasında gözlemlenmektedir [5].
Foliküler Tiroit Kanseri
Görülme sıklığı ikinci sırada olan tiroit kanseri türüdür. Bu kanser türünde metastaz lenf bezlerinin yerine akciğer veya kemiklerde meydana gelmektedir. Bu kanser türü genellikle yeterli seviyede iyot alımı olmayan ülkelerde görülmektedir [3]. Bu kanser türüne neden olan genetik değişikler arasında PAX8-PPAR yeniden düzenlemesi ve RAS geni mutasyonları yer almaktadır [5].
Hurtle Hücre Kanseri
Oksil hücreli karsinom olarak bilinmektedir ve çok sık rastlanmamaktadır. Tespit edilmesi ve tedavi edilmesi diğer farklılaşmış tiroit kanserlerine oranla daha zordur [3].
Medüler Tiroit Kanseri
Farklılaşmış tiroit kanseri türlerinden sonra en sık görülen tiroit kanseri türüdür. Tiroit bezinin c hücrelerinden gelişmektedir ve genellikle lenf bezlerine, akciğere ve karaciğere metastaz göstermektedir; tespiti ve tedavisi zordur. Sporadik medüler ve ailesel medüler tiroit kanseri olmak üzere 2 alt türü bulunmaktadır. Sporadik medüler tiroit kanseri diğer alt tipe göre daha sıklıkla görülmektedir ve kalıtsal olarak aktarılmaz. Tiroit bezinin tek lobunda görülmektedir ve genellikle yaşlı bireylerde rastlanmaktadır. Ailesel medüler tiroit kanseri ise kalıtsal olarak aktarılmaktadır. Genellikle her iki lobda gözlemlenmektedir ve erken yaşlarda meydana gelmektedir [3].
Anaplastik Tiroit Kanseri
Farklılaşmamış tiroit kanseridir. Diğer türlerle karşılaştırıldığında nadir görülen tiroit kanseri türüdür. Bu kanser türünde metastaz hızlı bir şekilde gerçekleşir, çok kısa zamanda boyuna ve vücudun diğer bölgelerine yayılım göstermektedir; tedavi edilmesi çok zordur [3].
Tiroit Kanserinin Risk Faktörleri
Cinsiyet ve yaş
Kalıtsal koşullar
Aile geçmişi
Beslenmeyle alınamayan iyot
Radyasyon
Tiroit Kanserinin Tanısında Kullanılan Yöntemler
Biyopsi
Tiroit Uyarıcı Hormon (TSH) testi
T3 ve T4 hormon testi
Tiroglobulin testi
Kalsitonin testi
Karsinoembriyonik Antijen (CEA) testi
Vokal Kord Testi (Laringoskopi)
Ultrason
Radyoiyot taraması
Göğüs röntgeni
Bilgisayarlı Tomografi (BT) Taraması
Manyetik Rezonans Görüntüleme (MRI) Taraması
Pozitron Emisyon Tomografi (PET) Taraması
Tiroit Kanseri Tedavi Yöntemleri
Cerrahi Yöntem
Kemoterapi
Dış Işın Radyasyon Tedavisi
Tiroit Hormon Tedavisi
Radyoiyot Tedavisi
Hedef Terapi
Cerrahi yöntem anaplastik tiroit kanseri dışında hemen hemen tüm tiroit kanserlerindeki temel tedavi yöntemidir. 3 farklı cerrahi yöntem bulunmaktadır: lobektomi, tiroitektomi ve lenf düğümlerinin alınması. Lobektomi yönteminde tiroit bezinin sadece bir kısmı alınmaktadır ve genellikle papiler ve foliküler tiroit kanserlerinde bu yöntem kullanılmaktadır. Tiroitektomi tiroit bezinin çıkarılma operasyonudur ve tiroit kanseri için en yaygın cerrahi yöntemdir. Bu işlem sonrası yaşam boyunca tiroit haplarının günlük olarak alınması gerekmektedir. Bir diğer yöntemde ise eğer kanser lenf düğümlerine de yayılmışsa, tiroit bezleriyle birlikle lenf düğümleri de cerrahi yöntemle çıkartılır. Bu yöntem genellikle medüler ve anaplastik tiroit kanserlerinde cerrahi müdahale gerektiğinde kullanılır[3]. Kemoterapide ise damar veya kas içine enjekte edilen ya da oral yolla vücuda alınan anti kanser ilaçların kullanıldığı yöntemdir[3].
Dış ışın radyasyon tedavisinde kanserli hücreleri yok etmek ya da büyümesini yavaşlatmak için yüksek enerjili ışınlar kullanılmaktadır. Genellikle medüler ve anaplastik tiroit kanseri türlerinde bu tedavi yöntemi kullanılmaktadır [3].
Tiroit hormon tedavisi, cerrahi işlem sonrası uygulanan tedavi yöntemidir. Tiroit bezinin alınması sonucunda vücut tiroit hormonunu üretemez hale gelmektedir bu sebeple hastalar düzenli olarak tiroit hormon haplarını kullanmalıdır [3].
Radyoiyot tedavisi, ameliyatla alınamayan kanser hücrelerini öldürmek ya da metastaz yapmış kanser türlerini tedavi etmek için kullanılmaktadır. Tiroit bezi vücuttaki iyotun neredeyse tümünü emer ve I-131 olarak da bilinen radyoaktif iyot (RAI) vücuda sıvı veya kapsül şeklinde alındığında, tiroit hücrelerinde yoğunlaşır. Radyasyon, vücudun geri kalanı üzerinde çok az etkiye sahipken, tiroit bezini ve iyotu alan diğer tiroit hücrelerini (kanser hücreleri dâhil) yok edebilir [3].
Hedef terapide ise sadece kanserli hücreleri hedef alan ilaçların kullanıldığı bir tedavi yöntemidir. Kemoterapinin aksine sağlıklı hücreler zarar vermemektedir [3].
GİZEM ÇEBİ
KAYNAKÇA
[1] Çetin Ö. Tiroid Kanserlerinin Tanı ve Tedavisi. Tiroid Hastalıkları Sempozyumu, Derleme Sunusu, İstanbul, 15 Ekim 1999; s.4968
[2] Adaş G., Adaş M., Özülker M., Akçakaya M.. Tiroid Kanserleri. Ok Meydanı Tıp Dergisi; 28(Ek Sayı 1): 26-34, 2012.
[3] Thyroid Cancer, American Cancer Society: https//www.cancer.org, Erişim tarihi: 10.04.2021.
[4] Nguyen Q.T., Lee E.J., Huang M.G., Park Y.I., Khullar A., Plodkowski R.A. Diagnosis and Treatment of Patients with Thyroid Cancer. Am Health Drug Benefits, Şubat 2015; 8(1): 30-40
[5] Nikiforova M.N., Nikiforov Y.E. Molecular Genetics of Thyroid Cancer: Implıcations for Diagnosis, Treatment and Prognosis. 9 Ocak 2014; s.83-95