Çocuk felci (Poliomyelit) genel olarak 5 yaşın altındaki çocukları etkileyen, nadir olarak da 15 yaşın üzerindeki bireylerde de görülen bulaşıcı bir hastalıktır [1].
Hastalık virüs yolu ile gerçekleşir. Bu virüs; besin, su ya da kirli ellerin ağza götürülmesi gibi basit yollarla bulaşır. Böylece virüs bireyin ağız bölgesine yerleşir ve bağırsaklara ilerler. Birkaç gün içinde bağırsaklarda çoğalır,
Şekil 1. Uzuvlarda anormal gelişim gösteren Poliomyelit buradan kana daha sonra da sinir
sistemine girerek beyne ve organlara zarar verir [2]. İlk belirtileri ise yüksek ateş, yorgunluk, kusma, baş ağrısı, boyun tutulması ve uzuvların ağrımasıdır. 200 enfeksiyondan 1'i geri dönüşü olmayan felce yol açabilir (genellikle bacaklarda). Felçlilerin %5 ila %10'u solunum kasları hareketsiz hale geldiğinden hayatını kaybeder [3].
Çocuk felci birkaç farklı biçimde olabilir:
Görünmeyen çocuk felci: Çoğu vaka bu tiptir. İnsanlar bu forma sahip olduklarında herhangi bir semptomları olmaz ancak yine de virüsü diğer insanlara bulaştırabilirler.
Hafif semptomları olan vakalar: Bu formda olan kişiler, grip semptomlarına benzer semptomları olan hafif bir hastalığa sahip olabilir ancak hastalık beyni etkilemiyor gibi görünür. Bu formdaki kişiler genellikle bir hafta içinde iyileşir.
Paralitik çocuk felci: Bu tip, hızla gelişen ve beyin felcine dönüşen vakaları içerir [4].
Poliomiyelitin tarihi çok eskiye uzanmakla birlikte hastalığın ilk tanımlanması 1840’larda yapılmıştır. Tedavisi bulunamayan hastalık, sadece önlenebilmektedir. 1950’li yıllarda çocuk felci hastalığına karşı 2 etkin tip aşının bulunması ve yaygın kullanılması ile birlikte hastalık seyri hızla azalmış, günümüzde yok olma derecesine kadar ilerlemiştir [2].
İki doz inaktive edilmiş çocuk felci aşısının (IPV) ardından bireylerin %90 veya daha fazlasının çocuk felci virüsünün üç serotipinin tümüne karşı koruyucu antikorlar geliştirdiği gözlenir. Üç dozun ardından ise bireylerin en az %99'u çocuk felci virüsüne karşı bağışıklık oluşturur. Tam bir serinin uzun yıllar koruma sağladığı düşünülse de IPV'nin neden olduğu bağışıklığın süresi kesin olarak bilinmemektedir. IPV, oral aşıdaki aşı kaynaklı çocuk felci riski nedeniyle, 1990'larda birçok gelişmiş ülkede oral aşının yerini almıştır. Diğer aşı ise ağza damlatılan oral çocuk felci aşısıdır (OPV). OPV aşısında çocuk felci hastalığını yapan iki farklı tipteki virüslerin zayıflatılmış hali
Şekil 2. 1963 afişi, CDC'nin ulusal halk sağlığı bulunur. Bu aşının tüm topluma direkt olarak
sembolü olan "Wellbee" [5] faydası olan çok önemli bir özelliği
bulunmaktadır. Bu aşıyı ağızdan damlatılarak alan çocukların hem kanında hem de bağırsaklarında bu mikroba karşı direnç oluşur.
Bağırsaklarda direnç gelişmesi bu hastalık için çok önemlidir çünkü poliomiyelit virüsleri bir çocuğun ağzından bağırsaklarına ulaşırsa burada hızlıca çoğalıp hastalık yapmaktadır.
Ancak OPV sayesinde sadece kanda değil bağırsaklarda da kötü virüslere karşı bağışıklık oluşur. Hem de ağızdan giren virüsler dışkı ile atılıp başkasına da zarar
vermeden bağırsaklarda yok edilir. Şekil 3. 1967'de Bonn, Batı Almanya'daki bir
Böylelikle toplumun bağışıklık aşılama kampanyasında kullanılmak üzere küp
kazanmasına direkt katkıda bulunur [5]. şekerlere oral polio aşısı dozları eklendi [5].
Çocuk felcinin tamamen ortadan kalkması için dünya genelinde birçok stratejik anlaşmalar gerçekleştirilmektedir. Bu anlaşmalar sonucunda dünya, nerede yaşarlarsa yaşasınlar tüm insanlara eşit fayda sağlayacak büyük bir küresel kamu yararının sunulmasını kutlayabilir. Ekonomik modellemede, çocuk felcinin ortadan kaldırılmasının, çoğunlukla düşük gelirli ülkelerde en az 40-50 milyar ABD doları tasarruf sağlayacağını hesaplamıştır. En önemlisi, sağlanan başarı ile bir daha hiçbir çocuğun ömür boyu sürecek çocuk felcinin korkunç etkilerinden acı çekmeyeceği anlamına gelmesidir [3].
KAYNAKÇA
1.Çocuk Felci (Poliomyelit) Hastalığı. (t.y). Aşı Portalı. Erişim adresi https://asi.saglik.gov.tr/liste/23-%C3%A7ocuk-felci-poliomyelit-hastal%C4%B1%C4%9F%C4%B1-nedir-belirtileri-nelerdir
2.Çocuk Felci Hastalığı ve Aşısı. (2021, 29 Nisan). Aşı Nedir?, Erişim adresi http://www.asinedir.com/cocuk-felci-hastaligi-ve-asisi/
3.Poliomyelitis. (2019,22 Temmuz). World Health Organization. Erişim adresi https://www.who.int/news-room/fact-sheets/detail/poliomyelitis
4.Polio (Poliomyelitis). (t.y). Jhons Hopkins Medicine. Erişim adresi https://www.hopkinsmedicine.org/health/conditions-and-diseases/poliomyelitis-polio
5.Polio vaccine. (t.y). Medical uses Wikipedia içinde. 2 Kasım 2021 tarihinde https://en.wikipedia.org/wiki/Polio_vaccine adresinden erişildi.