Ağız Ülseri Nedir?
Oral ülser veya mukozal ülser olarak bilinen, ağız boşluğunda bulunan mukoza zarında meydana gelen bir çeşit ülserdir. Ağızda, yanaklarda, dudakların iç kısmında ve diş etlerinde oluşan farklı boyutlarda yuvarlak veya oval şekilde oluşan yaralardır. Ağız ülserleri oldukça yaygın ve ağrılı yaralardır. Ağız ülserlerinin birçok nedeni olabilmektedir. Bazen bir hastalıkla ilişkili olabildiği gibi çoğunlukla demir ve vitamin (B12, C, vs.) eksikliğinden kaynaklanmaktadır. Vitamin ve demir eksikliğinin yanında, düzensiz ve yetersiz beslenme, ağız temizliğinin yeterli düzeyde yapılmaması, stres, viral, bakteriyel ve fungal enfeksiyonlar, gıda alerjileri, hormonal dengesizlik de ağız ülserlerinin nedenleri arasındadır [1]. İnsanların yaklaşık %20’sini etkileyen bu yaralar yemek yeme, sıvı tüketme ve konuşma gibi faaliyetleri zorlaştırarak günlük yaşam kalitesini düşürmektedir [2].
Ağız ülserleri boyutlarına ve sayılarına göre minör, majör ve herpetiform olarak sınıflandırılabilmektedir.
Minör Ağız Ülserleri:
Genellikle 2-8 mm çapında olan ve yaklaşık 15 günde iyileşen yaralardır [1].
Major Ağız Ülserleri:
Bu yaralar ise minör yaralara göre daha büyük ve derindir. Yaraların kenarları kabarık şekildedir ve oldukça düzensizdir. İyileşmesi birkaç hafta süre bu tür ülserler ağızda iz bırakabilmektedir [1].
Şekil 1. Oral ülser [3]
Herpetiform Ağız Ülserleri:
Düzinelerce küçük yaradan oluşan bir kümedir [1].
Şekil 2. Herpetiform ağız ülseri [4]
Tekrarlayan Aföz Stomatit Tipi Ülserler:
Tekrarlayan aftöz stomatit yaralar kanser yaraları olarak da bilinir. Ağız mukozasında meydana gelen bir kronik inflamatuar hastalıktır. Patogenezi bilinmemektedir [1].
Ağız ülserlerinin standart bir tedavisi yoktur. Tedavin amacı genellikle ağrıyı hafifletmek, ülserlerin süresini kısaltmak ve nüksü önlemektir. Tedavi sürecinde semptomların şiddeti, yaraların oluşma sıklığı ve süresi ve hastanın ilaca tolere etme becerisi dikkate alınmalıdır [5]. Bu nedenle tekrarlayan aftöz stomatit için çeşitli tedavi yöntemleri denenmektedir. Bunlar;
Topikal Ajanlar:
Ülserlerin yüzeyini kaplamak, ikinci bir enfeksiyonu önlemek ve mekanik tahrişe karşı bariyer oluşturarak korumak üzere krem ve jel kullanılabilmektedir. Ağız içi temizliği sonunda yara üzerine günde 3-4 kez bu kremler sürülebilmektedir.
Ağız Gargaraları:
Tekrasiklin antibiyotiğini içeren gargarlar, kolajenaz aktivitesini bloke edebilme kabiliyeti nedeniyle ülser boyutunu, süresini ve ağrısını azaltabilmektedir [4].
Kortikosteroid Pastiller
Ağrıyı azaltarak, iyileşmeyi hızlandırabilir. Ağız ülserleri ortaya çıkar çıkmaz kullanılmalıdır [4].
Oral İlaç Tedavisi:
Ağız ülserlerinin çok şiddetli olduğu durumlarda tercih edilebilmektedir. İlaç uygulamasına başlamadan önce, hastalığın başlamasına neden olan etmenler belirlenmelidir [4].
Yukarıda belirtildiği ağız ülserlerinin net bir tedavisi olmamakla birlikte çeşitli ilaçlar, kremler, gargaralar ve bitkisel yöntemler sıklıkla tercih edilebilmektedir. Ancak bu tedavilerin oldukça kısa sürede etkili olması yemek yeme ve konuşma gibi günlük faaliyetlerin yerine getirilmesi noktasında, dezavantaja neden olmaktadır. Yaranın ağrısını azaltmak, olası mekanik tahrişe karşı yarayı korumak ve bu şekilde günlük hayatı kolaylaştırmak adına günümüzde mukoyapışkan yara örtüleri oral mukozada kullanılabilmektedir [4].
Kaynaklar
[1] U. Mittal, Shubham Nautiyal, “Herbal Remedies Used For The Treatment of Mouth Ulcer,” vol. 2(1), pp. 17–23, 2019.
[2] J. Cunho, “Canker Sores (Causes, Home Remedies, Treatment, and Prevention),” 2019.
[3] H. Mortazavi, Y. Safi, M. Baharvand, and S. Rahmani, “Diagnostic Features of Common Oral Ulcerative Lesions: An Updated Decision Tree,” International Journal of Dentistry, vol. 2016. 2016, doi: 10.1155/2016/7278925.
[4] E. P. Sridevi Anjuga and N. Aravindha Babu, “Guidelines for diagnosis and treatment of recurrent aphthous stomatitis for dental practitioners,” Indian J. Forensic Med. Toxicol., vol. 14, no. 4, pp. 1099–1104, Oct. 2020, doi: 10.37506/ijfmt.v14i4.11657.
[5] J. Sánchez, C. Conejero, and R. Conejero, “Recurrent Aphthous Stomatitis,” Actas Dermo-Sifiliográficas (English Ed., vol. 111, no. 6, pp. 471–480, Jul. 2020, doi: 10.1016/j.adengl.2019.09.006.