3D teknolojisi otomobil, havacılık ve uzay endüstrisinde karmaşık parçaları üretmek amacıyla yoğun bir şekilde kullanılmaktadır. Ayrıca bu teknoloji, gıda endüstrisinde gıdaların üretimi ve zenginleştirilmesi, şekillendirilmesi ve baskılanması gibi aşamalarda da karşımıza çıkmaktadır. Gıda endüstrisine yeni bir boyut kazandıran 3D yazıcı teknolojisiyle besin değeri yüksek ve kişiye özgü gıdaların üretimi yapılmaktadır. Sürekli yenilenen ve değişen teknolojiyle gıda sektörünün ayrılmaz bir parçası haline gelmiş 3D yazıcı desteğinin, ilerleyen yıllarda öneminin daha da artması beklenmektedir (1).
3D teknolojisiyle üretilen gıdaların geleneksel olarak hazırlanan gıdalarla arasındaki temel farkı, son sunumudur. 3D baskı, elle çoğaltılması imkansız olan veya olağanüstü zaman alacak karmaşık şekiller ve geometrilerin oluşturulmasını sağlar. 3D gıda baskısı, ekstrüzyon bazlı baskı, bağlayıcı püskürtmeli baskı ve mürekkep püskürtmeli baskıdan oluşur (2).
Ekstrüzyon işlemlerinde gıda bileşenlerinden oluşan formüle edilmiş mürekkep bir silindire (ekstrüder) yüklenir. Yenilebilir mürekkep, etkili bir hidrolik piston tarafından üretilen kuvvetle dışarı çıkar. Katmanların art arda biriktirilmesi, silindirin bir 3D model tarafından önceden belirlenmiş noktalara yönlendirilmesiyle gerçekleştirilir. Sıvı bazlı malzemelerin biriktirilmesi, ekstrüzyon ve mürekkep püskürtmeli işlemlerle gerçekleştirilebilir. Toz bazlı yapılar, biriktirme ve ardından bir ısı kaynağı (lazer veya sıcak hava) veya parçacık bağlayıcı uygulaması ile yazdırılır. Bu teknik et analogunu basmak için uygulanmaktadır (3).
3D yazıcı teknolojisinin gıda ürünlerinin üretiminde kullanılmasının 2 ana sebebi vardır. Bunlardan ilki; gıdaların besin değerlerinde zenginleştirme olanağıdır. İkincisi ise gıda malzemelerinin büyük ve küçük yapısal düzeylerde kontrollü üretimi ile geleneksel gıda ürünlerinin görünümünü ve kendine özgü yapısının iyileştirilmesidir. Hassas ve doğru gıda baskısının yapılabilmesi için 3D yazıcı teknolojisi kullanılarak üretilecek gıda maddelerinin viskozite, toz boyutu) gibi birçok özelliklerinin, işlem parametrelerinin (nozül çapı, baskı hızı, baskı mesafesi) ve işlem sonrası kullanılacak yöntemlerin (pişirme, mikrodalga fırın, kızartma) bilinmesi gerekmektedir (4).
Metropollerde bile 3D baskılı yiyecek bulmak biraz zor olabilmektedir. Bu yeni teknoloji çok fazla ticari başarı elde edemediğinden, 3D baskı etkinliklerinde veya 3D gıda baskı konferansları gibi mutfak toplantılarında bu teknoloji ve gıdalar tecrübe edilebilir (5).
3D baskılı gıda maddelerini uygun bir makinede, temiz bir ortamda hazırlandığı sürece tüketmek tamamen güvenlidir. Harika görünen yemekler oluşturmanın yanı sıra, 3D baskı gıdalarında başka olumlu şeyler de vardır. Bunlardan bazıları;
Yemekleri kişiselleştirme: Yemek başına besin, vitamin ve kalori çeşitliliğini ve miktarını kontrol etme açısından, 3D baskı gıdaları hassasiyet sağlar. Bu, kısıtlı diyetlerin daha yaygın olduğu hastanelerde son derece önemli olabilir ve kolay hasta özelleştirmesi için potansiyel sunar.
Alışılmadık gıda tüketimi: Besleyici bitkileri ve protein açısından zengin böcekleri yarı sıvı halde işlediğinizde, bu gıdalar daha çekici bir şekilde sunulabilir ve böylece tüketimlerini teşvik edebilir. Gelecekte, sentetik yiyecekler bile 3D olarak basılabilir.
Kolay tekrarlanabilirlik: Tarifleri paylaşmak, dijital bir dosyayı internet üzerinden aktarmak kadar basit olabilir.
3D baskı gıdaların bazı Dezavantajları da vardır;
Süreler yazıcıya ve basılan yiyeceğe göre değişebilse de, çok basit altı katmanlı bir tasarımın yazdırılması 7 dakika sürebilirken, daha ayrıntılı 3D modellerin her biri 45 dakikadan fazla zaman alıyor.
Ekipman ve sarf malzemelerinin maliyeti, eğitim için harcanan zaman gibi dezavantajları da vardır. Ayrıca, bu makinelerde kullanılan yenilebilir ürünler, ekstrüzyon için gereken kıvamı elde etmek için ya ön pişirmeyi ya da ön işlemeyi gerektirir. Bu nedenle, bu makineler için beklenen tekrarlanabilirlik ve güvenilirlik, büyük ölçüde bu malzemelerin uygun şekilde hazırlanmasına bağlıdır (5).
Kaynakça
1. https://www.gidabilgi.com/Makale/Detay/gida-endustrisinde-3d-yazici-teknolojisi-f45521 . Erişim tarihi: 19.08.2021
2. Pitayachaval, P., Sanklong, N., Thongrak, A.A Review of 3D Food Printing Technology. MATEC Web of Conferences 213, 01012 (2018).
3. Fernanda. C., Sangeeta, G., Bhandari P. B. R. 3d printing technologies applied for food design: Status and prospects. Journal of Food Engineering. Volume 179, 2016, Pages 44-54.
4. https://en.wikipedia.org/wiki/3D_food_printing . Erişim tarihi: 19.08.2021
5. https://all3dp.com/2/3d-printed-food-3d-printing-food/ . Erişim tarihi: 19.08.2021
Коментарі